Để kiến tạo nên một trung tâm văn hoá - chính trị - tôn giáo của cả nước ở Thăng Long, các ngôi chùa đã được dựng lên như sự biểu dương của thế quyền và thần quyền. Do đó các ngôi chùa Hà Nội không chỉ đơn thuần ghi nhận những dấu ấn của lịch sử Phật giáo, mà chúng còn ghi nhận dấu ấn của việc tạo dựng vương triều. Những ngôi chùa như chùa Kiến Sơ, chùa Trấn Quốc, chùa Diên Hựu… đã là các địa điểm quan trọng nơi kiến tạo nên hệ tư tưởng độc lập với phương Bắc thông qua vai trò của các Thiền sư như Định Không, Pháp Hiền, Vạn Hạnh… Đây cũng là nơi hội tụ của các dòng Thiền như Tỳ Ni Đa Lưu Chi, Vô Ngôn Thông, Thảo Đường, rồi Trúc Lâm (thời Lý - Trần), đến thế kỷ XVII, XVIII trở về sau là dòng Lâm Tế và Tào Động. Ngay cả trong những giai đoạn mà Phật giáo bị hạn chế nhất như thời Lê sơ (thế kỷ XV), thì ở đất Thăng Long vẫn có những ngôi chùa được dựng như chùa Kim Liên (1443).
