Vương triều Nguyễn là triều đại phong kiến cuối cùng trong lịch sử Việt Nam. Với những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng một bộ máy cai trị quốc gia thống nhất rộng lớn, nhà Nguyễn đã thực sự biến Đàng Trong, Đàng Ngoài trước đó thành một nước Đại Nam nhất thống. Tuy nhiên, để có thể thiết lập một hệ thống cai trị trên một quốc gia lớn trong bối cảnh chính trị cực kỳ phức tạp khi ấy, các hoàng đế đầu tiên của triều Nguyễn đã vận dụng những kinh nghiệm lịch sử của các chính quyền trước đó, đồng thời tiếp thu những khía cạnh hợp lý từ mô hình nước ngoài, như luật nhà Thanh và nguyên tắc trung ương tản quyền của Pháp,… Mô hình cai trị của nhà Nguyễn đã ổn định từ sau cải cách hành chính của Minh Mạng (1820-1840). Bài nghiên cứu này tập trung làm rõ mô hình nhà nước đầu thời Nguyễn trong mối liên hệ với bối cảnh lịch sử, hệ thống luật pháp và sự thừa hưởng các triều đại phong kiến trước đó đồng thời phân tích thiết chế chính trị, cấu trúc bộ máy chính quyền từ trung ương đến địa phương qua đó làm sáng tỏ những đóng góp về tổ chức hành chính của chính quyền này và góp thêm những bài học kinh nghiệm trong quản lý đất nước Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
