Bài này khảo sát những từ cổ được dùng trong ba văn bản được viết bằng chữ quốc ngữ
thế kỉ XVII: thư của Igesico Văn Tín gửi Marini, viết ngày 12-9-1659, thư của Bento thiện gửi
Marini, viết ngày 25-10-1659, văn bản nói về Lịch sử nước Annam cũng do B. Thiện soạn thảo
khoảng đầu hoặc giữa năm 1659, gửi cho Marini.
Các kết quả chính thu được là như sau:
- Trong vốn từ được dùng ở ba văn bản nói trên, có 45 từ nay đã là từ cổ, bao gồm: 27 thực từ
(gồm cả những từ vẫn còn trong tiếng Việt ngày nay, nhưng vào thế kỉ XVII chúng được dùng với
nghĩa cổ, nay không còn sử dụng nữa) và 18 hư từ.
- Trong 18 hư từ nêu trên, nếu xét về mặt chức năng của chúng, có thể chia thành các nhóm nhỏ hơn:
+ Phô (chỉ có một từ này) chuyên đứng trước danh từ
+ Thay thảy (chỉ có một từ này) chuyên đứng cuối danh ngữ.
+ Hằng, hầu, một, những chuyên đứng trước động từ.
+ Cùng, liên, đoạn chuyên đứng sau động từ hoặc cuối động ngữ.
+ Bằng1, bằng2, như bằng, bởi, chăng, dù mà, song le, ví bằng không phải là những yếu tố chuyên
dụng có vị trí phân bố ổn định trong danh ngữ hoặc động ngữ.
+ Ru (chỉ có một từ này) là tiểu từ tình thái nghi vấn luôn đứng ở cuối câu.
- Chúng tôi đã phân tích, chỉ ra các đặc điểm ngữ nghĩa, ngữ pháp của các từ nêu trên đây để góp
phần tìm hiểu hệ thống từ vựng tiếng Việt thế kỉ XVII nói chung, các từ cổ thế kỉ XVII nói riêng.
