Chỉ với ba khó khăn trên cũng đủ làm lệch nghiêng những quy chiếu tiếp cận. Công lao nghiên cứu của họ về tổng thể là rất nhiều nhưng vẫn tồn tại một số bất cập cần bổ sung. Thật không khó khăn gì khi viết một bài phân tích những quanh co thiên lệch, những tư biện trong các công trình đó về vấn đề đang bàn. Tuy nhiên, chúng tôi muốn hướng nhiều hơn đến việc từ đó, tìm hiểu cội nguồn đích thực của hát Quan họ để hiểu rõ những giá trị của nó, đặc tính của nó, các bước vận động của nó, quá trình nhân dân vươn lên chiếm lĩnh nghệ thuật để tạo nên một hệ thống dân ca đặc sắc, sự thăng trầm rồi thăng hoa của nó trong thời đại chúng ta, thời đại Hồ Chí Minh.
