Trong thơ thời Trần, có thể bắt gặp một con người thường xuyên tự phản
tỉnh. Phản tỉnh để ý thức được hết những c ái đ ẹp, cái quý, cái cao cả của con
người đồng thời ý thức được cả những giới hạn và bi kịch của đời người. Con
người ấy có khi hướng nội để tự xem xét về ý nghĩa của kiếp người, sự tồn tại của
đời người. Đó là sự phản tỉnh ở cấp độ con người - nhân loại mang ý nghĩa triết
học. Cũng có khi con người ấy hướng nội để tự soi xét hành vi của bản thân, để
biết mình đã làm được g ì, c hưa l àm đ ược gì trong cuộc đời, để đánh giá chính
mình, công minh và khách quan, và quan trọng hơn cả, để tự hiểu mình. Đó là sự
phản tỉnh ở cấp độ con người - cá thể mang ý nghĩa nhân sinh.
